نظری درباره ی ادبیات کودک و نوجوان
مصطفی خرامان، نویسنده کودک ونوجوان از تربیت ویژه برای نویسندگان کودک و نوجوان سخن می گوید
فرآوری: زهره سمیعی- بخش ادبیات تبیان
اگر قرار باشد نسل نویسندگان کودک و نوجوان هر 20 سال یکبار تغییر کند باید گفت که این اتفاق تاکنون رخ نداده‌است. اگر بررسی کنیم، می‌بینیم که در میان نسل نویسندگان جدید و نوقلم، در مقایسه با نسلی که اوایل انقلاب شکل گرفته بود، کمتر می‌توان نویسنده‌ای برجسته پیدا کرد .
یکی از دلایل این مساله این است که برای آموزش نویسندگان نسل جدید، کمتر به تولید کتاب‌های تئوریک و مباحث نظری توجه شده است و هنوز همان کتاب‌های نظری و تئوریکی که در زمان گذشته منتشر شده در بازار وجود دارد. من کمتر کتاب جدیدی درباره مسائل تئوریک در حوزه کودکان و نوجوانان دیده‌ام .
درواقع اگر 10 یا 15 سال پیش در حوزه تولید مطالب تئوریک و مباحث نظری خوب کار می‌شد، امروز می‌توانستیم تعدادی نویسنده برجسته ، بین نویسندگان نسل جدید داشته باشیم .
البته ضعف در حوزه تولید کتاب‌های تئوریک عوامل متعددی دارد که از آن جمله می‌توان به کمبود تقاضا برای این آثار اشاره کرد. از قدیم رسم بر این بود که افراد تازه وارد به حوزه نویسندگی کودکان و نوجوانان، می‌بایست در ابتدا داستان‌ها و اشعارشان را در مجلاتی که مربوط به بچه‌ها بود منتشر می‌کردند تا ایراداتشان برطرف و نهایتا مجموعه‌ای از این شعرها و داستان‌ها در کتابی منتشر می‌شد .
امروزه تعداد مجلات مربوط به کودکان و نوجوانان در مقایسه با مجلاتی که برای بزرگسالان منتشر می‌شود بسیار کم است. بنابراین انگیزه کار در کسانی که برای اولین بار می‌خواهند بنویسند بسیار پایین است چون امکان چاپ داستان‌هایشان در مجلات و رفع اشکال بسیار محدود شده است. ازطرفی کلاس‌های داستان نویسی که در انجمن نویسندگان و سایر جاها برای آموزش داستان نویسی برگزار می‌شود چندان مورد استقبال قرار نمی‌گیرد و تقاضا برای آنها کم است چه برسد به تقاضا برای کتاب‌های تئوریک .
افرادی که بخواهند به طور حرفه‌ای به این کار بپردازند علاوه بر شرکت در کلاس‌های آموزشی، باید کتاب‌های تئوریک و مباحث نظری کتاب‌های کودک و نوجوان را نیز مطالعه کنند اما کمتر پیش می‌آید که ناشران در این حوزه سرمایه‌گذاری کنند و به دنبال فرهنگسازی باشند .
بسیاری از افراد فکر می‌کنند نوشتن برای کودکان بسیار راحت است، لذا برخی با خواندن چند کتاب کودک شروع به نوشتن برای بچه‌ها می‌کنند، بدون اینکه اطلاعی از اصول و تکنیک‌های این حوزه داشته باشند. باید گفت که اینها نویسنده محسوب نمی‌شوند. امروزه می‌بینیم بسیاری از افراد در حوزه کودک ونوجوان با سرمایه شخصی خودشان کتاب چاپ می‌کنند که نشان از بی‌توجهی ناشران به آثار آنها دارد .
افرادی که بخواهند به طور حرفه‌ای به این کار بپردازند علاوه بر شرکت در کلاس‌های آموزشی، باید کتاب‌های تئوریک و مباحث نظری کتاب‌های کودک و نوجوان را نیز مطالعه کنند اما کمتر پیش می‌آید که ناشران در این حوزه سرمایه‌گذاری کنند و به دنبال فرهنگسازی باشند. معمولا ناشران یک حوزه کاری برای خود تعریف می‌کنند و کمتر در حوزه‌های دیگر سرمایه‌گذاری می‌کنند. این را هم باید گفت که سرمایه‌گذاری روی کتاب‌های تئوریک به دلیل اینکه متقاضیان زیادی ندارد برای ناشران به صرفه نیست .
ازطرفی تولید کتاب‌های تئوریک ازجمله کارهایی است که زمان‌بر است و نیاز به تحقیق و پژوهش طولانی و مستمر دارد، لذا وقتی نویسنده‌ای چند سال وقت می‌گذارد و تجربه چندین ساله خود را مکتوب می‌کند تا بقیه بتوانند از آن استفاده کنند، از طرف جایی حمایت نمی‌شود و معلوم نیست کدام ناشر حاضر به چاپ این کتاب خواهد شد و همین امر انگیزه‌ای برای ادامه کار باقی نمی گذارد .
تولید کتاب تئوریک برای کودکان و نوجوانان ازجمله زیرساخت‌های مورد نیاز این حوزه و وظیفه مسئولان فرهنگی کشور است. مسئولان باید از این حوزه‌ها حمایت کنند. این کارها نیاز به سرمایه‌گذاری بلندمدت دارد. درطول 10سال گذشته اقدامات قابل توجهی در این زمینه صورت نگرفته است و نمی‌توان لیست 10 نفر از نویسندگان برجسته‌ای که در این مدت تربیت شده باشند ارائه داد .
*
مصطفی خرامان، متولد تهران و نویسنده حوزه کودک و نوجوان و داستان کوتاه است که تاکنون بیش از 15 کتاب از او منتشر شده است. از آثار این نویسنده که سابقه دو سال دبیری انجمن نویسندگان کودک و نوجوان را در کارنامه دارد، «دختران علیه دختران»، «آرزوی سوم»، «فرشته‌ها از کجا می‌آیند» و «مزه زندگی» اشاره کرد. خرامان کتاب پلیسی 6 جلدی «پسر سرکار عبدی» را نیز برای نوجوانان نوشته است .
منبع:
ایبنا
