ادبیات کودک و نوجوان

ادبیات کودک و نوجوان

ادبیات کودک ‌و‌ نوجوان به نوشته‌ها و سروده‌های ادبی ویژه­ی کودکان و نوجوانان می­گویند. این نوع ادبیات هم شامل بخشی از فرهنگ شفاهی عامه، مانند لالائی‌ها، مثل‌ها، قصه‌ها است و هم داستان‌ها و نمایشنامه‌ها و اشعار و نیز نوشته‌هایی در زمینه­ی دین، دانش اجتماعی، علم و کاربردهای آن، هنر و سرگرمی را دربر می­گیرد که نویسندگان و سرایندگان برای کودکان و نوجوانان پدید می­آورند.

ویژگی­های مهم ادبیات کودک و نوجوان

1- با زبان و بیان، توانایی درک و زبان نوشتاری، تخیل و تجربه‌های کودکان و نوجوانان متناسب است.

2- به رشد و پرورش شخصیت خواننده کمک می­کند.

3- اهمیت تصویر را برای کودک و نوجوان برابر با اهمیت نوشته می­داند و همواره بخشی از پیام را با تصویر بیان می­کند.

مهم‌ترین اهداف ادبیات کودک و نوجوان

 الف) آماده کردن کودک برای شناختن، دوست داشتن و ساختن محیط.

 ب) شناساندن کودک به خویشتن، ایجاد احترام به اصالت انسانی و میل به اعتلای مدام.

 ج) سرگرم کردن و لذت­بخش بودن.

 د) علاقه­مند کردن کودک به مطالعه و ایجاد عادت به آن.

 ه) ایجاد و تقویت صلح در جهان.

تاریخ ادبیات کودک و نوجوان در همه کشورهای جهان کما بیش چهار مرحله داشته است:

اول: آفرینش و انتقال آثار ادبی به صورت شفاهی.

دوم: گردآوردن و و نوشتن آثار ادبی شفاهی.

سوم: پدید آوردن آثار ادبی با الهام از آثار شفاهی.

چهارم: آفرینش آثار ادبی ویژه­ی کودک و نوجوان.

فولکلور یا فرهنگ عامه همچنان که سرآغاز پیدایی همه­ی هنرهاست، سرآغاز ادبیات و به خصوص ادبیات کودکان نیز است. لالایی‌ها، مثل ها، ترانه‌های کودکان، افسانه‌های خردسالان، داستان‌های ماجرایی و حماسی و عاشقانه و اسطوره‌ها که همه زائیده‌ی تخیل و تفکر مردم اعصار مختلف هستند؛ بنیاد و اساس ادبیات کودکان و نوجوانان را تشکیل می‌دهد. بنابراین ادبیات کودکان سرچشمه در فولکلور و فرهنگ عامه دارد و به کهنسالی زندگی بشر بر روی زمین است.

ادبیات کودکان و نوجوانان به معنی واقعی آن، یعنی نوشته‌هایی که در آن حس و حال کودکانه حاکم باشد، به زبان و نثری مناسب سطح سواد کودکان نوشته شده و معمولا همراه با تصاویر است؛ به­عنوان یک شکل ادبی مستقل تقریبا از نیمه­ی دوم سده­ی هجدهم میلادی در جهان پدید آمده است. در ظهور دیر هنگام این نوع ادبیات، عوامل اقتصادی و اجتماعی مؤثر بودند. پیش از عصر جدید(رنسانس) به کودکان بیشتر همچون بزرگ­سالانی کوچک نگریسته می­شد و ادبیاتی ویژه­ی نیاز‌های خاص و سطح درک و فهم آنان ضروری شمرده نمی­شد. در کشورهای اروپایی، یکی از کتاب­های چاپی ویژه­ی کودکان "جهان مرئی در تصاویر" (1658م) از "کومنیوس" (1592-1670م) است. کتابی که آموزشی و درسی بود، ولی نخستین کتاب مصور کودکان به شمار می­آید. بعدها «شارل پرو» در فرانسه و «برادران گریم» در آلمان، قصه‌های کهن و معروف سرزمینشان را گردآوری و بازنویسی کردند که این کتاب‌ها بسیار مورد توجه قرار گرفت و در کشورهای مختلف از جمله ایران ترجمه شد. در سده­ی نوزدهم میلادی تصاویر  نقش برجسته‌ای در کتاب­های کودکان یافتند و همچون امروز برای جلب توجه کودکان به داستان‌ها کمک به آنها برای تجسم شخصیت‌ها و کنش‌های داستانی به کار رفتند. این نوع ادبیات تا سده­ی بیستم به­عنوان یک نوع ادبی عمده تکامل یافت و شکل پذیرفت و در این سده به اوج تکامل خود رسید.

 

ادبیات کودک و نوجوان در ایران

شاید اغراق نباشد اگر بگوئیم ایرانیان از قدیم به امر تربیت کودک توجه ویژه‌ای قایل بوده‌اند و آن­را یکی از وظایف مهم والدین می‌دانسته­اند، به­طوری که کمتر نوشته ادبی را می‌توان یافت که به تربیت کودک و ضرورت آن اشاره نکرده باشد. لکن نقطه ضعفی از دیدگاه روان­شناسی و آموزش و پرورش در آنها دیده می­شود، این است که در تمام آنها کودک کوچک­شده بزرگ­سالان پنداشته­شده، و به آینده کودک بیش از حال او توجه شده است؛ به همین سبب ادبیات کودکان به معنا و مفهومی ما امروز از آن داریم در ایران کاملا تازگی دارد و شاید تاریخ آن به ربع قرن بیشتر تجاوز نکند.

نخستین فرهنگ­نامه­ی کودکان و نوجوانان به نام «نصاب­الصبیان» توسط ابونصر فراهی در قرن هفتم تدوین شد. فراهی با توجه به حافظه­ی نیرومند کودکان و دلبستگی آنان به شعر، واژه­هایی را در شعرهای نصاب­الصبیان گردآورد تا کودکان با ازبر کردن آن اشعار، واژه­های عربی هر شعر را به یاد بسپارند. وی همچنین در لابه‌لای شعرهای کتاب، آگاهی‌هایی درباره‌ی قرآن کریم، اصول دین، نام‌ها و القاب پیامبر، امامان شیعه، بیماری‌ها و ماه‌های سال و... گردآورده است. این فرهنگ‌نامه­ی کوچک بیش از هفت قرن است که بر زانوی اطفال مسلمان ایران و ماوراء­النهر و هندوستان و ترکیه قرار داشته است و ظاهرا نخستین کتابی است که پس از قرآن کریم برای آموختن زبان عربی برای کودکان به کار می­رفته است.

 

کسی که برای اولین­بار داستان‌های عامیانه­ی ایرانی را مخصوصا جمع­آوری و منتشر کرد «ابولفضل صبحی مهتدی» بود. لازم است اشاره شود که صبحی نخستین کسی نبود که به جمع­آوری ادبیات عامیانه در ایران اقدام کرد، بلکه سال‌ها قبل از او «صادق هدایت» این کار را کرده بود؛ ولی صبحی کسی بود که ادبیات عامیانه را برای کودکان و نوجوانان جمع­آوری نمود و در واقع از این نظر کارش را می­توان هم­ردیف کار «برادران گریم» در آلمان و «شارل پرو» در فرانسه دانست.

قبل از آن­که ادبیات نوین کودک در ایران پایه‌گذاری شود، زمینه‌های آن در دوره­ی مشروطه ایجاد و فراهم شد. تحول مهمی که در ادبیات مشروطه اتفاق افتاد، گرایش و حرکت شعر از دربارها و خواص بین مردم و عوام بود. این حرکت کلی در زبان شعر، مضامین و محتوا و دیگر جوانب آن تأثیر گذاشت. در بین اشعار این دوره شعر‌های کودکان نیز یافت می­شوند. اگرچه این شعرها هنوز از فضای پند و اندرز پدرانه برای کودک خالی نیست، اما به­هرحال نخستین گام‌هایی است که به سوی ادبیات کودک برداشته می‌شود. از جمله­ی این شاعران می‌توان به ایرج میرزا (1291-1343 ه.ق) اشاره کرد. وی را شاید بتوان اولین شاعری دانست که اشعاری برای کودکان و در خور فهم ایشان سروده است. غیر از او حاجی میرزایحیی دولت­آبادی (1279ه.ق -1318ه.ش) از روشنفکران دوره­ی مشروطه، مهدی قلی­خان هدایت (مخبرالسلطنه)، محمدتقی ملک­الشعرای بهار (1266-1330ه.ش)، نیما یوشیج اشعاری برای کودکان سروده­اند.

 

پایه‌گذاری ادبیات نوین کودکان از آذربایجان و جبار عسکرزاده (باغچه­بان) شروع شد. او در سال 1264 ه.ش به دنیا آمد و در سال 1345 درگذشت. بزرگ‌ترین ابتکار او انتخاب وزن‌ها و و قالب‌هایی نزدیک به ترانه‌های عامیانه است.

در فاصله سال‌های 1300 تا 1320 نویسندگان و شعرایی دست به خلق آثاری زدند؛ مانند یحیی دولت­آبادی، صنعتی­زاده کرمانی (مؤلف کتاب رستم در قرن بیستم)، عباس یمینی شریف. در همین زمان مترجمانی چون علی­نقی وزیری و مهری آهنی، افسانه­های عامیانه­ی ملل مختلف را به فارسی برگرداندند. مجله‌ها و روزنامه‌ها نیز صفحاتی به کودکان اختصاص دادند. از سال 1332 گروهی به انتشار مجله­ی پر ارزش «سپیده­ی فردا» همت گماشتند و ضمن آشنا ساختن مربیان با اصول تربیت نوین، مسئله­ی ادبیات کودک را مطرح ساختند. در سال 1338 همین مجله فهرست کتاب­های مناسب کودکان و نوجوانان را برای اولین­بار منتشر نمود. در همین سال­ها سیل ترجمه از ادبیات کودکان جهان به سوی کودکان ایران سرازیر شد .

سال 1340 نقطه عطفی در تاریخ ادبیات کودک و نوجوان است. در این سال چرخشی بنیادین در کتاب­های درسی پدیدار شد. روش تدریس و مطالب کتاب­های جدید، سن مطالعه را تقریبا سه سال پایین آورد و بدین ترتیب جمعیت کتاب­خوان چندین برابر شد. در همین سال نخستین کتاب مدون ادبیات کودک چاپ شد. در سال1341 شورای کتاب کودک کار خود را شروع کرد و در سال 1344 کانون پرورش فکری کودک و نوجوان به وجود آمد. سال‌های پس از 1340 را می­توان دوره­ی تازه­ای در ادبیات کودک و نوجوان دانست. در این دوره اهمیت ادبیات کودک در رشد فکری و پرورش اندیشه و تخیل از دوران کودکی و نوجوانی در ایران شناخته شد. ویژگی عمده­ی این دوره توجه به نیاز‌های کودکان و رشد ادبیات ویژه­ی آنان در برابر آثار ترجمه شده است.

ادبیات کودک در دهه­ی 50 و 60 سرعت بیشتری یافت. رشد روز افزون جمعیت و جوان شدن آن، و بالا رفتن درصد دانش­آموزان و بهبود نسبی اوضاع اقتصادی، توجه به کودکان و نوجوانان را افزایش داد. پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357 هشیاری اجتماعی کودکان ایرانی را بالاتر برد و بر وسعت تجربه­های آنان افزود و زمینه‌های دیگر را برای کار نویسندگان و شاعران فراهم نمود. در این این دو دهه مخصوصا پس از انقلاب، صحبت از یک شاعر و یک نویسنده یا یک تصویرگر نیست. در همه­ی زمینه‌ها رشد و گسترش مشاهده می­شود و خواه­ ناخواه درصد کارهای نامناسب و مبتذل نیز فزونی یافت و همزمان با آن سخت‌گیری و جدیت بیشتری در زمینه­ی نقد کتب کودکان به وجود آمد. در این ایام به اسامیِ علی اشرف درویشیان، فریدون دوستدار، رضا رهگذر، قدسی قاضی‌پور و به خصوص هوشنگ مرادی کرمانی برمی‌خوریم .

ادبیات کودکان در دهه­ی 70 همراه با تعمیق برنامه­های دهه‌های گذشته، ورزیدگی در اجرای فعالیت­ها، تسهیل ارتباطات بین‌المللی علاوه­ بر دستیابی به اطلاعات،حضور ادبیات کودکان و نوجوانان ایران و فعالان این زمینه را در عرصه جهانی پر‌رنگ‌تر نمود. در این دهه، فعالیت شامل حال همه کودکان و نوجوانان شد؛ از کودکان معلول – که آغاز فعالیت برای آنها در دهه­ی قبل است-  تا کودکان پناهندگان به ایران یا کودکان کانون اصلاح و تربیت. یکی از اقدامات اساسی و اصولی این دهه، تهیه و تدوین فرهنگ­نامه­ی کودکان و نوجوانان توسط شورای کتاب کودک است که در تابستان 1379 جلد ششم آن نیز منتشر شد. آغاز تهیه­ی «تاریخ ادبیات کودکان و نوجوانان» نیز این دوره است.

 

انواع ادبیات کودک و نوجوان

الف) داستان: داستان­های واقعی و افسانه­ها.

ب) غیر داستان: شامل مطالب علمی، کتاب­های مربوط به اجتماع و محیط، کتاب­هایی درباره­ی اختراعات و اکتشافات، زندگی­نامه و شرح حال و... .

ج) شعر: شامل لالایی­ها، اشعار بی­معنی و پوچ، اشعار شوخی­آمیز بی­سر و ته، قصه و حکایات منظوم است.

منابع: نویسنده «اعظم بابایی»

 

1. انوشه، حسن؛ دانشنامه­ ی زبان و ادب فارسی، تهران، سمت، 1376، چاپ اول، جلد2، ص 59.

2. همان، همان صفحه.

3. ایمن، لیلی (و دیگران)؛ گذری بر ادبیات کودکان، نهران، شورای کتاب کودک، بی تا و چاپ اول، ص3

4. انوشه، حسن؛ دانشنامه­ی زبان فارسی، ص 59

5. همان، همان صفحه.

6. شعاری­نژاد، علی­اکبر؛ ادبیات کودکان، تهران، مؤسسه اطلاعات، 1370، چاپ پانزدهم، ص 37

7 محمدی، محمدهادی؛ و قائینی، زهره؛ تاریخ ادبیات کودکان ایران، تهران، بنیاد پژوهش­های تاریخ کودکان ایران، 1379، جلد 2، ص198-201

8. حجازی، بنفشه؛ ادبیات کودکان و نوجوانان، ویژگی­ها و جنبه­ها، تهران، روشنگران و مطالعات زنان، 1385، چاپ نهم، ص 31

9. محمدی، محمدهادی؛ و قائینی، زهره؛ اریخ ادبیات کودکان و نوجوانان، پیشین، جلد 4،ص40

10. همان، همان صفحه.

11. هاشمی­نسب، صدیقه؛ کودکان و ادبیات رسمی ایران، تهران، سروش، 1371، چاپ اول، ص22

12. حجازی، بنفشه؛ پیشین، ص 40

.[13] انوشه، حسن؛ پیشین، ص 65

14. حجازی، بنفشه؛ پیشین، ص 45

15. همان، ص 46

16. همان، ص 103

ن  ه .اع ی

معرفی کتاب تذکره میخانه

تذکرۀ میخانه

 

نویسنده :  عبدالنبی فخرالزمان قزوینی

 

به اهتمام : احمد گلچین معانی

تذکره‌ی میخانه شامل تراجم احوال ساقی‌نامه سرایان و ساقه‌نامه‌های ایشان است که عبدالنبی فخرالزمانی قزوینی در سال 1028 هجری تألیف آن را به پایان رسانید و نخستین بار به‌سال 1926 میلادی در لاهور به اهتمام پرفسور محمد شفیع به طبع سنگی رسیده است ، این کتاب در سال1340 به تصحیح احمد گلچین معانی به زیور طبع آراسته شد .

باید دانست که در زبان  فارسی تذکرۀ الشعرا بسیار نوشته شده است  ولی تذکرۀ میخانه  خصوصیات چندی دارد که در تذکره های دیگر نیست، با وجود این  تذکرۀ میخانه و همچنین مولف آن عشر عشیر شهرتی  را که مستحق آن  بوده است را نیافته است .

 

خصوصیات ممتاز میخانه

 

مولف حالات شعراء را مفصل تر از تذکره های دیگر ذکر کرده است ، در تراجم  اکثر شعراء نکات زیر را  درمدٌ نظر داشته است :

1- نام و نسب  وتخلص شاعر ، اطلاعات راجع به آباء و اجداد او، قابلیت علمی و رتبۀ شعر او ، سیر و سیاحت  شاعر ، ذکر اینکه در  خدمت و ملازمت کدام شاه امیر بود ، با مولف ملاقات کرده است یا نه ، ذکر اینکه اطلاعات ومعلومات دربارۀ زندگانی شاعر را از خود او با از دوستان و کسان او بدست آورده است ، ذکر اینکه در وقت ملاقات با مولف  سن شاعر در چه حدودی بوده است ، دیوانی ترتیب داده بوده است یا نه ، تفضیل  منظومات  شاعر  با ذکر تعداد ابیات  او و بیان  اینکه آیا آن منظومات  را دیده است یا خیر ،تاریخ وفات شاعر ، مدفن شاعر ، نمونه ساقی نامه یا کلام منظوم  دیگر شاعر . کمتر تذکرۀیی دیده می شود که مولف  آن این اهتمام را برای ضبط احوال شعراء کرده باشد.

2 – مولف حالات شعرا را از ماخذ صحیح و مستند  گرفته است ،(برای توضیحات بیشتر به مطالعه ی کتاب تذکرۀ میخانه بپردازید)

3- سلاست  بیان مولف ، مولف  تراجم شعراء را با زبان سلیس و صاف بیان کرده است واز تکالیف منشیانه دوری جسته است.....

4- مولف هزارها اشعار فارسی را در میخانه محفوظ کرده است ....

5- تراجم بعضی شعراء را بجز میخانه  در دیگر جا ندیده ام (بجز دوستی سمرقندی درویش جاوید )و ادامه مطلب  با مطالعه همان کتاب.

6- تفصیلات راجع بقدر دانی شعرا، مولف قدردانی شاهان و امراء معاصر ایران و هند و دکن را از شعر و شعراء بی واسطه یا با واسطه  ذکر کرده است .

 

پرفسور محمد شفیع مقدمه جامعی راجع بتذکرۀ میخانه و خصوصیات آن و سوانح زندگی مولف و تصنیفات و تالیفات دیگر او ،وجمع و تلفیق  ساقی نامها ، و وصف خمر و ذکر ساقی  در اشعار  فارسی و عربی  بربان اردو بر نسخه چاپ لاهور مرقوم  داشته اند که ترجمه آن در این کتاب آمده است .

به گفته ی احمد گلچین معانی  ، این کتاب  به مدت 25 سال نایاب بوده است و ایشان به دلیل بار ادبی این کتاب شیفته آن گشته و با استفاده از نسخ خطی و کمک از کتابهای ادبی دیگر آن را دوباره تالیف نموده اند .

 تذکرۀ میخانه دارای هزار صفحه و کتاب بسیار ارزنده ای است .هر علاقمندی  به ادبیات و شعر پارسی باید حداقل یک بار آن را مطالعه کند.

معرفی کتاب «فیه ما فیه »

 

کتاب«فیه ما فیه »

 نویسنده: مولانا جلالالدین محمد بلخی  با تعلیقات بدالزمان فروزانفر

 

توضیحات

 مولانا زبان خاصی دارد ف نه به رندی حافظ نه به حکمت اندرز  گویی سعدی  که زبانی است به قدرت عرفان و به میزان فلسفه و منطق دل، اگرچه در صراط عقل . او از شیوایی زبان عامه ،بهرۀ فراوانی می گیرد . ولی برای درک مثنوی مولانا باید با شرح حالات روحی او آشنا بود که این مهم زمانی مرتفع  میگردد که حد اقل کتاب «فیه ما فیه »یا «شرح فیه ما فیه »را مطالعه نمایید.

فیه مافیه مجموعۀ مقالات و تقریرات مولاناست که بتدریج به دست بهاء الدین یا دیگر مریدان تحریر شده و از نظر مولانا گذشته است. مرحوم استاد بدیع الزمان فروزانفر با مقایسه چندین نسخ خطی در سال 1330 تصحیح این کتاب را بپایان رساند و استاد ارجمند:                        دکترحسین محی الدین الهی قمشه ای سالها بعد، قسمت هائی از کتاب فیه مافیه را انتخاب و براساس موضوعات مختلف طبقه بندی نموده و بر هر موضوع شرحی توسط استاد داده شده است که این مجموعه در کتابی بنام گزیده فیه و مافیه متشر شده است.

سا لها پیش چند بار سعی کردم که کتاب مثنوی را مطالعه کنم ولی هر وقت سراغ آن رفتم درک ان را مشکل یافتم تا اینکه چند سال قبل کتاب گزیدۀ فیه مافیه را مطالعه کردم و بدینوسیله توانستم با افکار مولانا آشنا شوم و درک بهتری از مثنوی داشته باشم.  به نظر من کتاب فیه مافیه و گزیده آن مانند کشتی می ماند که با آن می توان وارد دریای مثنوی شد و این شاید به دو دلیل باشد یکی اینکه این دو کتاب به نثر می باشد و موضوعات مورد بحث دارای شرح می باشد که معمو لا درک نثر ساده تر از درک شعر می باشد که غالبا به زبان استعاره می باشد و دلیل دیگر اینکه در کتاب گزیده موضوعات طبقه بندی شده که به درک مثنوی و افکار مولانا کمک می کند.

در کتاب گزیده فیه مافیه حدود یک سوم از متن اصلی کتاب انتخاب شده است که در این سایت کل کتاب فیه مافیه طبقه بندی و در حد امکان شرح داده شده است، البته برای آن یک سوم  از طبقه بندی و شرح کتاب گزیده فیه مافیه عینا استفاده شده است و برای دو سوم بقیه نیز سعی شده از روشی که استاد الهی قمشه ای در طبقه بندی مطالب داشته استفاده گردد البته این سعی در حدود بضاعت بوده که صد البته با توان علمی استاد قابل مقایسه نیست. 

مأخذ مورد استفاده فیه مافیه از چاپ یازدهم متن تصحیح شده مرحوم استاد بدیع الزمان فروزانفر است که توسط انتشارات امیر کبیر در سال 1385 به طبع رسیده است و مأخذ مورد استفاده گزیده فیه مافیه چاپ دهم این کتاب می باشد که در سال 1384 توسط شرکت انتشارات علمی و فرهنگی به طبع رسیده است .

عید غدیر خم مبارک

 

عـــــید غدیر خم برتمامی شما ادب دوستان خجسته باد

 

امروز روز عیـد خداونـد کبــریاست
 
عید فرشتگــان خـدا عیـد انبیاست
 
عید محمّد عید علی عید فاطمه
 
عید ائمه، عیـد امـم، عید اولیـاست

 
عید کمال نعمت و عیـد تمـام دین
 
عید حسین عید شهیدان کربلاست

عید امـامت علـوی، عیـد یاس کفر
 
عید هلاک شیطان، عید حیات ماست
 
پیغمبران مدیحه بخوانید از علی
 
عیدی خویش را بستانید از علی
 
****

معرفی کتاب نهج البلاغه

                        عید غدیر خم مبارک

معرفی کتاب  « نَهج البَلاغِه»

این کتاب مشتمل بر خطبه ها، نامه ها، فرمان ها، حکمت ها و کلمات قصار حضرت علی، امیر مومنان علیه‌السلام به عربی می باشد. البته مطالب و بیانات آن حضرت در زمان رسول خدا، در جنگ ها، در نمایندگی حضرت از طرف رسول الله در شهرها و بلاد مختلف، ثبت و ضبط نشده ....

حتی مطالبی را که با موافقت خلفا، بیان می کرد، باز هم ثبت نشده بلکه نهج البلاغه فقط برخی از مطالب امام علیه السلام، از دورانی است که به ریاست ظاهری رسیده و گلچینی از بیانات و فرمایشات حضرت است که مولف کتاب (سید رضی) از سال 400 هـ ق، به جمع آوری آن که برای هدف خود ما (راه بلاغت) مفید می دانست ضبط و به رشته تحریر در آورد  

معرفی اجمالی مولف نهج البلاغه

محمد بن ابی احمد، کنیه اش ابوالحسن و ملقب به "رضی" و مشهور به "سید رضی" و شریف رضی از علمای بزرگ شیعه و از شعرای بزرگ زمان خود و برادر والا گهر "سید مرتضی" علم الهدی است که در سال 359 هـ ق در بغداد متولد شد. نسب او با پنج واسطه به امام موسی بن جعفر علیه السلام می رسد. ریاست و نقابت سادات علوی، حتی در زمان پدرش به او محول شد. در زهد و تقوی و ورع، در کمال نفس، در علم و ادب، وثاقت و علو همت و فنون شعری و علوم قرآنی و .... دانشمند زمان و متبحر و یگانه دوران بود. حدود ده سالگی، شعر گفتن را شروع کرد و در هر موضوعی که می خواست، شعری در نهایت بلاغت می سرود. شدت هوش و استعدادش آنچنان بود که" نحو" را قبل از ده سالگی از "ابن السیرافی نحوی" یاد گرفت . یکی از اساتیدش "شیخ مفید" بوده است . حافظ کل قرآن بود و بالاخره جامع جمیع علوم و صفات حسنه و تالیفات زیاد در علوم دینیه و فنون ادب و تنوع علمی او در زمینه‌های گوناگون، موافق هر غریبه و آشناست و نیازی به اقامه برهان و بینه نیست این عالم بزرگوار، در سال 404 هـ ق، در بغداد، در سن 45 سالگی دار فانی را وداع کرد. مزار شریف وی، در محله کرخ بغداد واقع و زیارتگاه همگان می باشد.

سخنان آن حضرت در این کتاب بر مدار سه اصل است :

باب اول: خطبه ها و اوامر

باب دوم: نامه ها و رسائل و وصایا

باب سوم: کلمات قصار، حکمت آمیز و مواعظ

ساختار نهج البلاغه، سخنانی شگفت انگیز در مورد توحید، عدل، خلقت، زن و مرد، تقوا، مذمت دنیا، شیطان، نکوهش بعضی از صحابه پیغمبر، امتیازات خاندان رسالت، اوصاف متقین، مومنین، منافقین، توضیح بعضی از آیات قرآن، درباره بنی امیه، یاد مرگ، دولتها و ملتها، اوصاف آل محمد، فضائل و رذایل اخلاقی، مشاوره، توبه، توکل، شکر و کفر نعمت، عاقل و جاهل، انواع جهاد، راه آسایش دنیا، عدالت و صدها موضوع دیگر است که هر کدام تشنگان معرفت را سیراب خواهد کرد. سخنان حضرت در طرح اینگونه بحث ها، همچون قرآن کریم است که به زبان موعظت، از هر پدیده محسوس یا معقولی نمونه ای روشن و قابل درک در جلوی چشم شنونده قرار می دهد، بعد کم کم و آرام آرام، او را با خود به سر منزلی میبرد که باید بدان برسد. (به درگاه خدا و آستان پروردگار)!

اهمیت نهج البلاغه در شیعه و اهل تسنٌن :

این کتاب، به جهت اینکه سخنان و نامه ها و نامه های امام اول شیعیان را داراست، در بین شیعه، اهمیت و رواج فوق العاده‌ای داشته و آن را بعد از قرآن کریم، مهمترین کتاب می دانند. در بین اهل تسنن نیز، به علت فصاحت و بلاغت بی نظیرش، مورد توجه بسیاری از علمای آنها بوده و هست .

چاپ و نشر:

به دلیل اهمیت این کتاب، شروحی از علمای اهل سنت و تشیع بر تمامی کتاب و یا بر بعضی از آن نوشته شده و به هر دو زبان فارسی و عربی، بارها در تهران، تبریز، مصر، بیروت، استانبول و .... چاپ شده است. یکی از مهمترین شرح نهج البلاغه از اهل تسنن، شرح "ابن ابی الحدید" است که مشتمل بر نکات ادبی، تاریخی و کلامی نیز می باشد که به فارسی نیز ترجمه و تاکنون بارها چاپ شده است. یکی از معروفترین شرح علمای شیعه، شرح قطب راوندی و دیگر شرح "ابن میثم" از شاگردان خواجه نصیرالدین طوسی است .

باید گفت که از سالی که "شریف رضی" این مجموعه را گردآوری کرد، سالها یعنی بلکه حدود 500 سال گذشت تا پژوهندگان نخستین ترجمه فارسی را در قرن دهم از هجرت و در زمان حکومت صفویان، صورت دادند. قدیمی ترین ترجمه، شرح و ترجمه جلال الدین حسین فرزند شرف الدین اردبیلی معاصر اسماعیل صفوی است و بعد از آن ترجمه و شرح ملافتح الله کاشانی، متوفی 988 که آن را «تنبیه الفافلین» نام گذاشت و از آن به بعد، شرح ها و ترجمه های مختلف و مداوم، در جریان بوده است. (برای اطلاع بیشتر به مقاله نهج البلاغه چیست؟ از دانشمند فقید ابن یوسف شیرازی مراجعه شود).

20مهر روز بزرگداشت حافظ

 

بیست مهر روز بزگداشت حافظ

حافظ را باید بزرگ داشت زیرا که او در غنی کردن فرهنگ پارسی نقش به سزایی داشته و دارد و کمتر در میان فارسی زبانان یافت می شود شخصی که یک دیوان حافظ  در کنار قرآن در خانه اش نداشته باشد زیرا که مدتهاست فال حافظ در کنار استخاره قرآن جا افتاده است و می توان در دودلی های روزانه ی خود ازعالم  بزرگی همچو حافظ  مشورت جست . از لحاظ فرهنگی :در جشن ها باستانی ایران چه  جشن های فراموش شده و چه جشن های فراموش نشده  همچون نوروز، یلدا ، چهار شنبه سوری ،مهرگان ،تیردادگان و مهمانی های  فرهنگی و.... تفالی بر دیوان  حافظ  میزنند همگان از آن مستفید میشوند و لذت می برند .

زندگی نامه

اطلاعات چندانی از خانواده و اجداد خواجه حافظ در دست نیست و ظاهراً پدرش بهاء الدین نام داشته و مادرش نیز اهل کازرون بوده است. در اشعار او که می‌تواند یگانه منبع موثّق زندگی او باشد اشارات اندکی از زندگی شخصی و خصوصی او یافت می‌شود. آنچه از فحوای تذکره‌ها به دست می‌آید بیشتر افسانه‌هایی است که از این شخصیّت در ذهن عوام ساخته و پرداخته شده‌است. با این همه آنچه با تکیه به اشارات دیوان او و برخی منابع معتبر قابل بیان است آن است که او در خانواده‌ای از نظر مالی در حد متوسط جامعه زمان خویش متولد شده‌است. (با این حساب که کسب علم و دانش در آن زمان اصولاً مربوط به خانواده‌های مرفه و بعضاً متوسط جامعه بوده‌است.) در نوجوانی قرآن را با چهارده روایت از بر کرده است و از همین رو به او لقب حافظ  داده شده است . و در دوره فرماندهی شاه شیخ ابو اسحاق و در دربار آل مظفر، شیخ مبارزالدین ،شاه شجاغ ،شاه منصور  در شهر شیراز  می زیسته است. حافظ شاعر قرن هشتم هجری برابر قرن چهاردهم میلادی می باشد وی یکی از سخنوران نامی جهان ادبیات  میباشد که اشعار دلنشین او تحسین بسیاری از شاعران و نامداران ایران و جهان غرب  را به خود برانگیخته است .  

اطلاعیه "کلاس داستان نویسی"

  با سلام "خدمت تمامی دوستداران دانش ، فرهنگ و ادبیات "

 ادامه جلسات کلاس داستان نویسی سال تحصیلی 93-94 به صورت حضوری در دانشگاه  برگزار میشود.

    جلسات حضوری صبح روز دوشنبه ها، غیر تعطیلات رسمی 

    ساعت :9:30 الی 11:30

    مکان : کلاس : 220  می باشد.

                                                                  با سپاس

                                                             دبیر انجمن ادبیات (کورش سلمان نصر)

                                                                                     دانشگاه پیام نور 

اطلاعیه جایزه نوبل ادبی 2014

برنده جایزه 2014 نوبل ادبیات معرفی شد

(پاتریک مودیانو )از فرانسه روز پنج شنبه 9 اکتبر (17مهر) به عنوان برنده جایزه 2014 نوبل در حوزه ادبیات معرفی شد .

به گزارش ایرنا از پایگاه اینترنتی نوبل پرایز، جایزه نوبل ادبیات یکی از شش جایزه نوبل (فیزیک، شیمی، ادبیات، اقتصاد، صلح و فیزیولوژی یا پزشکی) است و هر سال به نویسنده ای داده می شود که به گفته آلفرد نوبل «برجسته ترین اثر با گرایش آرمانخواهانه» را نوشته باشد .

بین سال های 1901 تا 2013 میلادی 106 جایزه نوبل ادبیات اهدا شده است. تابه حال 13 زن موفق به دریافت این جایزه شده اند.

چهار جایزه نوبل ادبیات به طور مشترک بین دو نفر اهدا شده است .

جوان ترین برنده جایزه نوبل ادبیات 42 ساله و مسن ترین 88 ساله بوده است .

متوسط سن دریافت کنندگان جایزه نوبل ادبیات 64 سال است .

گفتنی است پاتریک مودیانو رمان نویس فرانسوی برنده جایزه بزرگ آکادمی فرانسه برای ادبیات در سال 1972 و برنده جایزه گنکور در سال 1978 است. این نویسنده 69 ساله یکی از چهره های مهم ادبی فرانسه محسوب می شود.

معرفی کتاب "ادبیات عامیانه واعتقادات عامه "

از آنجا که ادبیات مانند هر علم و هنری بروز میشود و با زمانه و دوره ها گوناگون پیشرفت می کند قصد دارم شما عزیزان را با کتاب های معاصر و ادبیات عامیانه آشنا کنم کتابهای بسیار ارزنده که می توانید جهت تحقیقات تاریخی و ادبی یا فرهنگی خود از آنها استفاده کنید .

کتاب " ادبیات عامیانه " به قلم "دکتر محمد جعفر محجوب "

ادبیات عامیانه ی ایران در دو مجلد در بر گیرنده ی 57 مقاله در حوزه ی ادبیات عامیانه ی ایران است. این مقالات طی پنجاه سال و به قلم توانای استاد یکتای ادب عامیانه ی ایران دکتر محمدجعفر محجوب (1303 - 1375) در مطبوعات و مجلات فرهنگی و ادبی در ایران و خارج از ایران چاپ شده است. عمده ی مقالات در حوزه ی افسانه ها و داستان های   عامیانه و آداب و رسوم مردم ایران است.
قوت قلم، روش علمی، تازگی موضوعات، شیرینی و جاذبه ی مطالب از ویژگی های این مجموعه است. برخی مقالات این مجموعه در نوع خود و در زمان خود و حتی امروز تازگی داشته و دارد. بی شک این مجموعه مقالات از جمله منابع محققان حوزه ی ادب عامیانه ی ایران خواهدبود. برخی از داستان های معرفی شده در این کتاب عبارتند از: سمک عیار، ابومسلم نامه، امیر ارسلان رومی، اخترنامه، داراب نامه، داستان فیروزشاه، بهرام و گل اندام و...
عنوان چند مقاله ی مربوط به آداب و رسوم: سخنوری، کبوتر و کبوتربازی در ایران، نقالی، قصه خوانی، روش های عیاری، افسانه های مرغان.

کتاب دیگری که در عصر معاصر نوشته شده است و توضیحی در رابطه با فرهنگ و اعتقادات مردم عامه داده است کتاب :

" مردم شناسی اعتقادات دینی "( نویسنده یعقوب شربتیان)

کتابی است در رابطه با زمانی که انسان شناختن" خویش " را آغاز کرده و رها از دغدغه همیشگی تلاش برای بقا به نگریستن و ژرفکاوی در خود و پیرامون خود پرداخت مرگ و نیستی را بزرگترین تحول زندگی خویش یافت و در جستجوی آن بر آمد تا  راهکارهایی را برای " جاودانگی " خود بیابد . در این کتاب از مفاهیمی که انسان چگونه به جاودانگی فکر کرده است ؟ و از کنجا به مفاهیمی چون "اکسیر زندگی " چشمه حیوان" " آب حیات" و از این قبیل مفاهیم که مربوط به جاودانگی است رسیده اند . کتاب "مردم شناسی اعتقادات دینی" جذابیت دارد زیرا که خیلی از اعتقادات مذهبهای مختلف از جمله اسلام،زرتشت، مسیحیت ، یهود و ادیانهای موجود در کشورمان وهمچنین آفرینش جهان و انسان در باورهای کهن بررسی کرده از جمله آفرینش  در اسطوره های ایرانی ،آفرینش در بین بومیان قاره ی آمریکا و بومیان  استرالیا و آفریقا  است.در فهرست کتاب مطالب دسته بندی شده و هر کدام با زیر مجموعه ها یی توضیح داده شده است .طبقه بندی  فهرست : انسان شناسی و مردم شناسی اعتقادات دینی ، دین ، خاستگاه ها و دیدگاه ها ، اسطوره شناسی ،آفرینش جهان و انسان در باور های کهن ، اعتقادات دینی در ادیان باستانی ، جاندار پنداری و یادگار پرستی ،سحر و جادو ، مرگ و زندگی پس از آن ، قربانی و مفاهیم نمادین آن ، مناسک گذر و تقویت ، جشن ها واعتقادات دینی ، تصوف و عرفان .

عید سید قربان خجسته باد

  ای منای معرفت دل هایتان
روی جانان شمع محفل هایتان
در هوالهو خویش را فانی کنید
عید قربان است قربانی کنید
مشعر و خیف و منی را بنگرید
با نگاه دل خدا را بنگرید
سینه نورانی، نفس ها مشک خیز
چشم ها چون ابر رحمت اشگ ریز
خاک با مشک و عبیر آمیخته
اشگ مهدی در بیابان ریخته
ای منی آهنگ دیگر ساز کن
دفتر اسرار خود را باز کن
وصف آن پیر خدا جو را بگو
قصّه ی قربانی او را بگو
عشق اینجا خودنمایی می کند
مرگ دائم دل ربائی می کند
کارد لرزد در کف دست پدر
روح رقصد در تن پاک پسر
بوسه های تیغ روی حنجر است
یا نوازش های دست هاجر است