نظری درباره ی ادبیات کودک و نوجوان

مصطفی خرامان، نویسنده کودک ونوجوان از تربیت ویژه برای نویسندگان کودک و نوجوان سخن می گوید

فرآوری: زهره سمیعی- بخش ادبیات تبیان

اگر قرار باشد نسل نویسندگان کودک و نوجوان هر 20 سال یکبار تغییر کند باید گفت که این اتفاق تاکنون رخ نداده‌است. اگر بررسی کنیم، می‌بینیم که در میان نسل نویسندگان جدید و نوقلم، در مقایسه با نسلی که اوایل انقلاب شکل گرفته بود، کمتر می‌توان نویسنده‌ای برجسته‌ پیدا کرد .

یکی از دلایل این مساله این است که برای آموزش نویسندگان نسل جدید، کمتر به تولید کتاب‌های تئوریک و مباحث نظری توجه شده است و هنوز همان کتاب‌های نظری و تئوریکی که در زمان گذشته منتشر شده در بازار وجود دارد. من کمتر کتاب جدیدی درباره مسائل تئوریک در حوزه کودکان و نوجوانان دیده‌ام .

درواقع اگر 10 یا 15 سال پیش در حوزه تولید مطالب تئوریک و مباحث نظری خوب کار می‌شد، امروز می‌توانستیم تعدادی نویسنده برجسته ، بین نویسندگان نسل جدید داشته باشیم .

البته ضعف در حوزه تولید کتاب‌های تئوریک عوامل متعددی دارد که از آن جمله می‌توان به کمبود تقاضا برای این آثار اشاره کرد. از قدیم رسم بر این بود که افراد تازه وارد به حوزه نویسندگی کودکان و نوجوانان، می‌بایست در ابتدا داستان‌ها و اشعارشان را در مجلاتی که مربوط به بچه‌ها بود منتشر می‌کردند تا ایراداتشان برطرف و نهایتا مجموعه‌ای از این شعرها و داستان‌ها در کتابی منتشر می‌شد .

روز دانشجو

 روز دانشجو را به همه ی دانشجویان تبریک عرض میکنم و آرزومندم که همیشه در راه کسب علم و رسیدن به درجات بالا تر علم همواره کوشا باشید تا برای میهن عزیزمان افتخارات به صورت روزافزون بیافرینید .

روز دانشجو
بعد از کودتاى 28 مرداد 1332، رژیم وابسته پهلوى که توانسته بود با کمک اربابان امریکایى بر اریکه قدرت باز گردد، درصدد برآمد تا پایه هاى حکومت خود را تثبیت کند، اما غافل از اینکه مقاومت مردم بطور کامل از بین نرفته و ایران در اولین فرصت خشم و انزجار خویش را نشان خواهد داد .
نیکسون معاون رئیس جمهور امریکا در سال 1332، راهى ایران گردید. در حقیقت او مى آمد تا نتیجه سرمایه گذارى بیست و یک میلیون دلارى را که سازمان جاسوسى امریکا سیاه در راه کودتا و سرنگونى دولت مصدق هزینه کرده بود، از نزدیک مشاهده کند. ملت در حال افسردگى و از نفاق و تفرقه اى که استبداد توانسته بود در میان او ایجاد کند، ناراحت بود .
رهبرى نهضت مقاومت، قصد رساندن صداى اعتراض مردم را به گوش جهانیان داشت و تلاش لندن و واشنگتن را که مى خواست با مشروع جلوه دادن رژیم کودتا، امتیازات مورد نظر خود را در محیط آرام بدست آورد، خنثى کند. اجراى این برنامه به عهده کمیته هماهنگى دانشگاه تهران واگذار شده بود .
تظاهرات دانشجویان دانشگاه تهران، به عنوان اعتراض به ورود دنیس رایت، کاردار جدید سفارت انگلیس در ایران، از روز 14 آذر 1332، آ غاز گردید دانشجویان دانشکده هاى حقوق و علوم سیاسى، علوم دندان پزشکى، فنى، پزشکى، داروسازى در دانشکده هاى خود تظاهرات پرشورى علیه رژیم کودتا برپا کردند . رژیم پهلوى که به خوبى از خشم ملت و خصوصا دانشجویان نسبت به خود و اربابان امریکا از پیش آگاه بود، با تمام قوا متوجه دانشگاه شد. روز 15 آذر تظاهرات به خارج از دانشگاه کشیده شد و ماموران انتظامی ،در زد و خورد با دانشجویان ،شماری را مجروح و گروهی را دستگیر و زندانی کردند . صبح روز 16 آذر 1332، گارد تا دندان مسلح رژیم پهلوى براى اولین بار وارد صحن دانشگاه شد تا فریاد مخالفان را در گلو خفه کند

در یکى از کلاسهاى درس دانشکده فنى، چند تن از دانشجویان در اعتراض به حضور ماموران گارد رژیم شاه در صحن دانشگاه، آنها را به مسخره مى گیرند و همین بهانه کافى بود تا وارد کلاس درس شوند و با ایجاد جو رعب و وحشت، محیط را براى بهره بردارى و گرفتن زهر چشم دانشجویان آماده سازند. ماموران گارد با حمله به دانشجویان بى پناه سه تن از آنان را به شهادت مى رسانند .
حادثه 16 آذر 1332، بعنوان یک روز (مقاومت تاریخى) در تاریخ دانشگاه تهران ثبت شد. از آن پس، همه ساله به رغم کوشش رژیم و ساواک، دانشجویان دانشگاه تهران و دیگر دانشگاههاى سراسر ایران مراسم و تظاهراتى به یاد شهیدان آن روز برپا مى کردند .
شهید چمران در ر ابطه با حادثه 16 آذر مى گوید :
وقایع آن روز چنان در نظرم مجسم است که گویى همه را به چشم مى بینم، صداى رگبار مسلسل در گوشم طنین مى اندازد، سکوت موحش بعد از رگبار، بدنم را مى لرزاند، آه بلند و ناله جانگداز مجروحین را در میان این سکوت دردناک مى شنوم. دانشکده فنى خون آلود را در آن روز و روزهاى بعد به راى العین مى بینم ........
نیکسون معاون رئیس جمهور امریکا به ایران مى آید تا نتیجه بیست و یک میلیون دلار خرج کودتا را ببیند
 ." خصوصیت بالقوه دانشجویان در این است که با تحرک گرایش، استنباط و فهم خود فضا را تغییر مى دهند"
شرط اصلى در تضمین امروز و فرداى دانشجو میزان برخوردارى او از معنویات است فارغ التحصیل دانشگاه ما باید نسبت به کشور و میهن خود وفادار و متعهد باشد. با رافت و عطوفت با انسان ها برخورد کند و تنها در اندیشه پر کردن جیب خود نباشد و براى رسیدن به این هدف، انس با خدا و چشیدن لذات ذکر و دعا و تضرع اجتناب ناپذیر است و این هدیه بزرگ را تشکل ها و انجمن هاى اسلامى باید به دانشجویان تقدیم کنند .

توضیح آخرین جلسه داستان نویسی

با سلام خدمت همه دوستان عزیزم:

به اطلاع می رسانم هر چه جلسات کلاس داستان نویسی ادامه مییابد بحث ها و نقدها و نوشته های حاضرین در جلسات پیشرفت می کند و به سمت حرفه ای شدن می رود که  موارد پیشرفت حاصل شده را مدیون زحمات استاد ارجمند سرکار خانم «جهرمی»هستیم که یکبار دیگر از ایشان سپاس گذاری مینمایم و البته از زحمات دوستان عزیزی که در این جلسات شرکت می کنندو در انجام تمرینات همت می نمایندهم سپاس گذارم.

و اما :

1. در ابتدای هر جلسه طبق روال همیشه استاد از دیده ها و شنیده های جالب و جذاب این هفته پرسیدند و که از نظر من یکی از بهترین بخش های کلاس داستان نویسی همین است زیراکه با بهترین تجربه های هنری داوطلبان اشنا می شویم .

2. در این جلسه دانشجویان داستان هایشان را در جمع خواندند و بعد استاد و حاضرین در جلسه بعد از گوش سپردن داستان را نقد کردن .

3. و در سومین قسمت برنامه روند کلاس استاد درس های تخصصی در رابطه با نوشتن حرفه ای در مبحث  تنه ی اصلی داستان توضیحاتی را فرمودند .

4. ودر آخر طبق روال همیشه تمرینات مربوط به توضیحاتشان را ذکر نمودند.

اطلاعیه آموزشی

مطلبی جهت اطلاع دانشجویان و دانش دوستان ادبیات:

با سلام خدمت علاقمندان پیشنهاد میکنم از  آدرس سایت که در ذیل این سطر گذاشته ام

،که مطلبی از استاد ارجمند جناب آقای «دکتر سرمدی » است دیدن نمایید .                      

http://www.ibna.ir/vdcdsn0ffyt0oj6.2a2y.html

                                                                                                    " با تشکر "

            

شرح مختصر کلاس داستان نویسی

جلسه ی یازدهم کلاس داستان نویسی :

درود بر تمامی دوستان علاقمند به رشته ی ادبیات و تشکر از بازدید کنندگان عزیز . توضیحات کوتاهی از تجارب خود در حضور استاد ارجمندم سر کار خانم «جهرمی » در آخرین جلسه ی کلاس داستان نویسی خدمت شما دوستان قرار می دهم تا شاید راهنمایی باشد هر چند کوچک در راستای تعلیم و پرورش استعداد های ناب شما عزیزان....

 و اما بعد:

جلسه ی یازدهم با تمام جلسات آموزشی گذشته فرق داشت و ما فیلم مستندی دیدیم از زندگی نامه نویسنده و ادیب بزرگواری به نام «نادر ابراهیمی» مردی از جنس ناب انسانیت کهبیش از نیم قرن از زندگی خود را صرف نوشتن کتابهای داستان ،شعر،فیلمنامه و ساختن قطعات موسیقی نمود و او هم از نویسندگان و هنرمندانی بود که با وجود تحمل سختی ها و زحمات بسیار در راستای غنی نمودن فرهنگ ملی و ادبیات فارسی کمتر شناخته شده است . نادر ابراهیمی هنرمندی تمام عیار و انسانی صادق بوده که خصوصیات بی نظیر انسانی را می توان در آثار متعدد و زیبای او مشاهده نمود .

قصد دارم یک توضیح مختصر از زندگینامه پر بار این ادیب بزرگوار در اختیار شما علاقه مندان عزیز بگذارم بلکه انگیزه ای برای شناخت بیشتر ایشان باشد .

زندگینامه نادر ابراهیمی

نادر ابراهیمی در چهاردهم فروردین ماه سال 1315 در تهران به دنیا آمد و در سن 72 سالگی پس از چندین سال دست و پنجه نرم کردن با بیماری بعد از ظهر پنجشنبه 16 خرداد سال 1387 در گذشت.

 

وی تحصیلات مقدماتی را در این شهر گذراند و پس از گرفتن دیپلم ادبی از دبیرستان دارالفنون، به دانشکده‌ی حقوق وارد شد. اما این دانشکده را پس از دو سال رها کرد و سپس در رشته‌ی زبان و ادبیات انگلیسی به درجه‌ی لیسانس رسید .

 

او از ١٣ سالگی به یک سازمان سیاسی پیوست که بارها دستگیری، بازجویی و زندان رفتن را برایش درپی داشت .

 

ارایه‌ی فهرست کاملی از شغل‌های ابراهیمی، کار دشواری است. او خود در دو کتاب ”ابن مشغله” و ”ابوالمشاغل” ضمن شرح وقایع زندگی، به فعالیت‌های گوناگون خود نیز پرداخته است. ازجمله شغل‌های او بوده است: کمک‌کارگری تعمیرگاه سیار در ترکمن‌صحرا، کارگری چاپخانه، حسابداری و تحویلداری بانک، صفحه‌بندی روزنامه و مجله و کارهای چاپ دیگر، میرزایی یک حجره‌ی فرش در بازار، مترجمی و ویراستاری، ایران‌شناسی عملی و چاپ مقاله‌های ایران‌شناختی، فیلمسازی مستند و سینمایی، مصور کردن کتاب‌های کودکان، مدیریت یک کتاب‌فروشی، خطاطی، نقاشی و نقاشی روی روسری و لباس، تدریس در دانشگاه‌ها .....

 

در تمام سال‌های پرکار و بی‌کار یا وقت‌هایی که در زندان به‌سر می‌برد، نوشتن را ـ که از ١٦ سالگی آغاز کرده بود ـ کنار نگذاشت. در سال ١٣۴٢ نخستین کتاب خود را با عنوان ” خانه‌یی برای شب” به‌چاپ رسانید که داستان ”دشنام” در آن با استقبالی چشمگیر مواجه شد. تا سال ١٣۸٠ علاوه بر صدها مقاله‌ی تحقیقی‌ و نقد، بیش از صد کتاب از او چاپ و منتشر شده است که دربرگیرنده‌ی داستان بلند (رمان) و کوتاه، کتاب کودک و نوجوان، نمایشنامه، فیلمنامه و پژوهش در زمینه‌های گوناگون است. ضمن آن‌که چند اثرش به زبان‌های مختلف دنیا برگردانده شده است .

نادر ابراهیمی چندین فیلم مستند و سینمایی و همچنین دو مجموعه‌ی تلویزیونی را نوشته و کارگردانی کرده، و آهنگ‌ها و ترانه‌هایی برای آن‌ها ساخته است. او همچنین توانسته است نخستین مؤسسه‌ی غیرانتفاعی ـ غیردولتی ایران‌شناسی را تاسیس کند؛ که هزینه و زحمت‌های فراوانی برای سفر، تهیه‌ی فیلم و عکس و اسلاید از سراسر ایران و بایگانی کردن آن‌ها صرف کرد؛ ولی چنان‌که باید، شناخته و به‌کار گرفته نشد و با فرارسیدن انقلاب و جنگ، متوقف شد .

 

او فعالیت حرفه‌یی خود را در زمینه‌ی ادبیات کودکان، با تاسیس ”مؤسسه‌ی همگام با کودکان و نوجوانان” ـ با همکاری همسرش ـ در آن مؤسسه متمرکز کرد. این مؤسسه، به‌منظور مطالعه در زمینه‌ی مسائل مربوط به کودکان و نوجوانان برپا شد و فعالیتش را در حیطه‌ی نوشتن، چاپ و پخش کتاب، نقاشی، عکاسی، و پژوهش درباره‌ی خلق‌وخو، رفتار و زبان کودکان و نیز بررسی شیوه‌های یادگیری آنان دنبال کرد. ”همگام” عنوان ”ناشر برگزیده‌ی آسیا” و ”ناشر برگزیده‌ی نخست جهان” را از جشنواره‌های آسیایی و جهانی تصویرگری کتاب کودک دریافت کرد .

 

ابراهیمی در زمینه‌ی ادبیات کودکان، جایزه‌ی نخست براتیلاوا، جایزه‌ی نخست تعلیم و تربیت یونسکو، جایزه‌ی کتاب برگزیده‌ی سال ایران و چندین جایزه‌ی دیگر را هم دریافت کرده است. او همچنین عنوان ”نویسنده‌ی برگزیده‌ی ادبیات داستانی ٢٠ سال بعد از انقلاب” را به‌خاطر داستان بلند و هفت‌جلدی ”آتش بدون دود به‌دست آورده است .

 

نادر ابراهیمی در زندگی پرفرازونشیب خود، جایگاه خاصی برای ورزش نگهداشته است او رشته‌های مختلف ورزشی را تجربه کرده، یکی از قدیم‌ترین گروه‌های کوهنوردی به‌نام ”اَبَرمرد” را بنیان نهاده و در توسعه‌ی کوهنوردی و اخلاق کوهنوردی، تاثیرگذار بوده است .

 

کتابهای نادر ابراهیمی :
چهل نامه کوتاه به همسرم - بار دیگر شهری که دوست میداشتم - افسانه باران -حکایت آن اژدها - عاشقانه آرام - فردا شکل امروز نیست - تضادهای درونی .....-ابن مشغله -ابوامشاغل و